Η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), ή απλώς αυτισμός στη καθημερινή ορολογία, είναι μια ομάδα νευροψυχιατρικών διαγνώσεων που περιλαμβάνει τον αυτισμό και το σύνδρομο Άσπεργκερ. Αυτές οι καταστάσεις εμφανίζονται συχνά σε πρώιμη παιδική ηλικία, μερικές φορές από τη βρεφική ηλικία, και παραμένουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Χαρακτηρίζονται από σημαντικές δυσκολίες σε τομείς όπως η κοινωνική αλληλεπίδραση, η επικοινωνία και η φαντασία. Τυπικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν προκλήσεις στην κοινωνική αλληλεπίδραση, επαναλαμβανόμενα μοτίβα κινήσεων και τελετουργίες, δυσκολίες στην κατανόηση και χρήση της γλώσσας, προβλήματα στον προγραμματισμό και την οργάνωση, και περιορισμένη ικανότητα προσαρμογής σε αλλαγές ή ενασχόλησης με ευρύτερα ενδιαφέροντα.
Ο όρος "αυτισμός" εισήχθη για πρώτη φορά από τον Ελβετό ψυχίατρο Eugen Bleuler, προερχόμενος από τη λέξη "αυτός" στα ελληνικά, που σημαίνει "ο ίδιος". Καθιερώθηκε ως ψυχιατρική διάγνωση από τον Αμερικανο-Αυστραλό παιδοψυχίατρο Leo Kanner το 1943. Την ίδια περίοδο, ο συνάδελφός του Hans Asperger περιέγραψε μια παρόμοια κλινική εικόνα, η οποία αργότερα ονομάστηκε σύνδρομο Άσπεργκερ, αρχικά γνωστή ως αυτιστική ψυχοπάθεια. Παρά τη σημασία της έρευνας του Asperger, δεν έλαβε τη δέουσα προσοχή έως τη δεκαετία του 1980, λόγω περιορισμένης διανομής επιστημονικών δημοσιεύσεων στη γερμανική γλώσσα και των συνεπειών του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Το φάσμα περιλαμβάνει άτομα με ποικίλες γνωστικές ικανότητες, από υψηλή νοημοσύνη μέχρι σοβαρές νοητικές δυσκολίες. Ωστόσο, το κύριο χαρακτηριστικό δεν είναι η μειωμένη νοημοσύνη, αλλά η έλλειψη κοινωνικής επικοινωνίας και η περιορισμένη ικανότητα ενσυναίσθησης. Συχνά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν επίσης δυσκολία στην ερμηνεία συναισθημάτων, έλλειψη εκφράσεων του προσώπου, ευαισθησία στο άγγιγμα, το φως και τον ήχο, καθώς και προβλήματα με τις κινητικές δεξιότητες, τη γλώσσα και τη συμβολική κατανόηση. Επιπρόσθετα, αυτά τα άτομα μπορεί να εμφανίσουν πολλαπλά συνοδά προβλήματα, όπως αυτοτραυματισμούς, δυσκολίες στις καθημερινές δραστηριότητες, και προκλήσεις που συνδέονται με τον εκφοβισμό, το άγχος και την κατάθλιψη, οδηγώντας σε μακροπρόθεσμες κοινωνικές, οικονομικές και υγειονομικές συνέπειες.
Στο σύνδρομο Άσπεργκερ, η συχνότητα εμφάνισης είναι υψηλότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, ενώ στον αυτισμό συμβαίνει το αντίθετο. Η σχέση μεταξύ αυτισμού και επιληψίας είναι έντονη, όπως και η συννοσηρότητα με τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), τα τικ και άλλες ψυχιατρικές καταστάσεις. Η διάγνωση πραγματοποιείται μέσω εκτεταμένης αξιολόγησης από έμπειρους ψυχιάτρους και ψυχολόγους, όπου η ανάλυση του ιατρικού ιστορικού, οι μελέτες παρατήρησης και οι δομημένες συνεντεύξεις παίζουν καθοριστικό ρόλο. Τα διαγνωστικά εργαλεία συχνά συμπληρώνονται με βίντεο παρατήρησης και λεπτομερείς πληροφορίες από το σχολείο και/ή τους οικείους.
Όσον αφορά την αιτιολογία, οι ακριβείς αιτίες δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί και η έρευνα συνεχίζεται. Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν πιθανούς συνδέσμους μεταξύ της σύνθεσης της εντερικής μικροχλωρίδας και της πρώιμης ανάπτυξης του εγκεφάλου. Ψυχοκοινωνικές θεωρίες και προσεγγίσεις προσκόλλησης έχουν επίσης προταθεί ως μερικώς επεξηγητικά μοντέλα, αλλά υπάρχει συμφωνία ότι απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να δοθούν οριστικές απαντήσεις.
Για ένα άτομο με αυτισμό ή σύνδρομο Άσπεργκερ, η έγκαιρη ταυτοποίηση είναι κρίσιμη για τη δυνατότητα επαρκών παρεμβάσεων. Εξατομικευμένη εκπαίδευση, κοινωνική υποστήριξη, ψυχολογική θεραπεία και, όταν χρειάζεται, φαρμακευτική αγωγή, είναι ουσιώδη μέτρα. Η δέσμευση και κατανόηση της οικογένειας για τις ιδιαίτερες ανάγκες και συνθήκες του ατόμου έχουν επίσης υψίστη σημασία. Ο αυτισμός αποτελεί εμπόδιο όταν επικρατεί το στρες και η ανησυχία. Σε άλλες περιπτώσεις, η ζωή συχνά κυλά με το δικό της μοναδικό ρυθμό.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πολλές εξέχουσες προσωπικότητες έχουν μιλήσει ανοιχτά για τις διαγνώσεις τους στο αυτιστικό φάσμα. Για παράδειγμα, ο Vernon L. Smith, ο οποίος κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Οικονομίας το 2002, είχε σύνδρομο Άσπεργκερ, όπως και ο διάσημος ηθοποιός Anthony Hopkins και ο καλλιτέχνης Andy Warhol. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η καθηγήτρια Temple Grandin, η οποία εμπνέει μέσα από το έργο της ως υπέρμαχος της αυξημένης κατανόησης του αυτισμού. Υπάρχουν ακόμη και εταιρείες που προσλαμβάνουν ενεργά μόνο άτομα του αυτιστικού φάσματος, αξιοποιώντας τις μοναδικές τους δυνατότητες.
Hasan Durna
Comments